Extreem weer en de link met klimaatverandering

Enkele weken geleden werden we in verschillende delen van de wereld plots met extreem weer geconfronteerd. In Texas en Nederland was er sprake van extreem winterweer. In België sneuvelden in februari dan weer de warmterecords. In Noord-India zorgde een lawine voor het breken van een dam. Extreem weer is op zich niet nieuw en heeft altijd bestaan. Het is dan ook niet zo simpel om de link tussen klimaatverandering en extreem weer aan te tonen.

Wanneer we aan extreem weer denken, komen direct beelden van bosbranden en orkanen bij ons op. Extreem weer is echter een veel breder begrip dan de rampen die op ons netvlies gebrand zijn. Extreme warmte en zaken zoals lawines en winterstormen vallen hier ook onder. Het gaat om een grote groep weersverschijnselen die regelmatig kunnen voorkomen, maar op de één of andere manier afwijken van de norm. Wanneer we de link tussen extreem weer en klimaatverandering onderzoeken, moeten we vooral kijken naar de toename van weerextremen in de tijd.

Eind februari verbrak het prematuur lenteweer in België dagen op een rij het dagrecord in Ukkel. Bovendien was het in België nog nooit zo warm op 27 februari als het maximum van 22 graden in Dourbes bij Namen. Het lijkt soms wel of ieder jaar nieuwe records gebroken worden. Vaak gaat het over maand- of dagrecords, maar in de zomer van 2019 werd ook het Belgisch jaarrecord uit 1947 gebroken.

De link met klimaatverandering lijkt hier makkelijk gemaakt, al is die niet altijd eenvoudig te bevestigen. Het is namelijk zeer moeilijk om de link te leggen tussen weersverschijnselen en klimaatverandering. Het feit dat sommige van deze records al zeer oud zijn, doet ons afvragen of er wel een duidelijke richting merkbaar is. Volgens het KMI vonden echter de zes warmste jaren in België ooit plaats na 2005. Er is dus in België wel degelijk een trend merkbaar.

Als we aan extreem weer denken, denken we vaak aan voorbeelden zoals overstromingen en bosbranden. Maar de globale opwarming van het klimaat kan op sommige plaatsen ook extreem winterweer tot gevolg hebben. Zo werd Texas enkele weken geleden geconfronteerd met arctische koude. Hier werd een natuurlijk fenomeen versterkt door hogere temperaturen op de noordpool. De jaarlijks terugkerende polaire vortex werd niet in toom gehouden door een zwakkere straalstroom en kwam zo met grote kracht in Texas terecht. Wetenschappers menen dat de polaire vortex steeds naar lagere breedtegraden zal trekken. Hiervoor zou door de mens gecreëerde klimaatverandering deels verantwoordelijk zijn.

Een concreet voorbeeld van de link tussen klimaatverandering en extreem weer was de recente lawine op 7 februari in het Himalaya-gebergte. Een gletsjer brak af en verwoeste een dam in de Indiase staat Uttarakhand. Al langer zeggen wetenschappers dat temperatuurstijging de kans op lawines stelselmatig vergroot. In 2019 trokken wetenschappers collectief aan de alarmbel over de bedreiging die klimaatverandering de regio biedt. Op plaatsen zoals het Himalaya-gebergte bedreigt klimaatverandering heel direct hun manier van leven.

Kunnen we nu zeggen dat er een correlatie is tussen de toename van extreem weer en klimaatverandering? Ja en nee. Extreem weer is van alle tijden en de link tussen weer en klimaat is moeilijk te leggen. Daarnaast is het weer op verschillende plaatsen enorm verschillend. Een toename van gemiddelde wereldtemperatuur heeft dus niet overal hetzelfde effect. Sommigen beweren ook dat klimaatverandering bepaalde vormen van extreem weer zal doen afnemen. Bovengenoemde voorbeelden tonen aan dat een toename van extreem weer ons allen kan treffen, al bedreigt het sommige gebieden veel meer dan andere. aangezien vele vakanties in het water vallen. Patrick Willems stelt voor dat we investeren in de problematiek en er plannen komen.

· wheather